پیش بینی و تشخیص ناهنجاری های یونسفری زلزله در محتوای کلی الکترون نقشه های جهانی یونسفر(gim) براساس تکنیک تبدیل موجک به منظور کاهش مخاطرات (زلزلۀ7/7 ریشتری سراوان ،16 آوریل2013)

زلزله ها رفتاری ناشناخته و غیرخطی دارند و با توجه به بزرگای زلزله، شاهد تغییراتی در لیتوسفر، اتمسفر و یونسفر خواهیم بود. پارامتر های یونسفر در برابر زلزله های بزرگ بسیار حساس اند و تحت تاًثیر قرار می گیرند. علاوه بر تغییرات یونسفری به وجود آمده بر اثر فعالیت های خورشیدی، تغییرات کوتاه مدت قابل توجهی در یونسفر دیده می شود که ناشی از تغییرات سریع در فعالیت های ژئومغناطیسی است. بنابراین، تشخیص تغییرات نابهنجار یونسفری ناشی از فعالیت های خورشیدی و ژئومغناطیسی، بسیار دشوار خواهد بود، به ویژه زمانی که توفان های ژئومغناطیسی کوچکی هم دخالت داشته باشند. پردازش سری زمانی محتوای کلی الکترون (tec) یونسفری به منظور تشخیص نابهنجاری های یونسفری، موضوع بسیار مهم و کاربردی برای کاهش مخاطرات زلزله، از طریق پیش بینی بهنگام و در اختیار داشتن زمان لازم برای تصمیم گیری و آماده سازی وضعیت حاکم برای کاهش تلفات جانی و مالی در زمان رخداد زلزله خواهد بود. از دو تکنیک موجک برای سری های زمانی غیرخطی و غیرثابت محتوای کلی الکترون استفاده شده است: تبدیل موجک تحلیلی (awt) برای آشکارسازی تغییرات در tec و تبدیل موجک متقابل (xwt) برای آنالیز روابط دوطرفۀ میان تغییرات نابهنجاری های یونسفری و شاخص های ژئومغناطیسی اطراف مرکز زلزله در حوزۀ زمان- فرکانس. زلزله ای در منطقۀ سراوان (53،62 درجة شرقی و 107،28 درجة شمالی) با بزرگای 7/7 در مقیاس ریشتر در تاریخ 16 آوریل2013 در زمان بیشینۀ فعالیت خورشیدی رخ داد. در این تحقیق، این زلزله تحت بازۀ 62 روزه (1 مارس تا 31 آوریل 2013) توسط نقشة جهانی یونسفر (gim) با نرخ دوساعته، بررسی شد و با در نظر گرفتن شاخص های ژئومغناطیسی و خورشیدی موجود، شناسایی عوامل به وجود آورندة تغییرات در محتوای کلی الکترون صورت گرفت. تحت شرایط آرام ژئومغناطیسی، تنها زلزله، دلیل این تغییرات دانسته شد و در فاصلة 10 تا 15 روز قبل از زلزله و 7 روز پس از زلزله، تغییرات شدیدی مشاهده شد. در بازۀ مورد مطالعه، سطح فعالیت خورشیدی بالا بود و مقادیر tec تحت تأثیر تابش های نابهنجار خورشیدی دچار تغییرات شدیدی شد. لازم است تغییرات فعالیت های خورشیدی و فعالیت های ژئومغناطیسی از روی tec یونسفری حذف شود تا خطایی رخ ندهد. برای شناسایی اینکه آیا اغتشاشات یونسفری تشخیص داده شده توسط awt در ارتباط با فعالیت های ژئومغناطیسی است یا نه، از xwt برای سری های زمانی ec وap  در بازۀ زمانی 1 مارس تا 31 آوریل 2013 استفاده شده است. یک منطقۀ مشترک پرانرژی از طریق دو سری زمانی استخراج شده که برای تاریخ 17 مارس 2013 است. بر این اساس، این افزایش در محتوای کلی الکترون یونسفری به دلیل آثار توفان های ژئومغناطیسی بوده است. در بازۀ رخداد زلزله هیچ نقطۀ مشترک پرانرژی مشاهده نشد که نشان می دهد در زمان وقوع زلزله، فعالیت ژئومغناطیسی در ایجاد آنومالی یونسفری نقشی نداشته و عامل دیگری این ناهنجاری را در مقادیر یونسفری به وجود آورده است که احتمالاً دلیلی به جز زلزله نمی تواند داشته باشد. به این ترتیب، به منظور کاهش مخاطرات، با بررسی پارامترهای یونسفری می توان زمان و فرکانس وقوع زلزله را با داشتن سری زمانی از تغییراتtec پیش بینی و استخراج کرد.